Phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) không còn xa lạ với các địa phương khu vực Đông Nam Bộ khi mà các tỉnh, thành phố như: TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai… đều có những đề án, chương trình xây dựng đô thị thông minh. Tuy nhiên, phát triển và ứng dụng AI vẫn đang đặt ra thách thức lớn, cấp thiết phải xây dựng một hệ sinh thái AI đồng bộ, vững chắc với nguồn nhân lực chất lượng cao.
Mới đây, Sở Giao thông vận tải TP Hồ Chí Minh ứng dụng AI với thiết bị “machine learning” (học máy), hệ thống phân tích dữ liệu giao thông theo thời gian thực thông qua camera thu thập dữ liệu giúp đo, đếm, phân tích lưu lượng, mật độ, vận tốc dòng giao thông đạt đến độ chính xác khá cao (hơn 90%) trong các điều kiện thời tiết, môi trường phức tạp, do đó, khắc phục được hạn chế trước đây khi dùng các công cụ phân tích truyền thống, như: Vòng từ, ống hơi, cảm biến áp nhiệt... Theo ông Trần Quang Lâm, Giám đốc Sở Giao thông vận tải TP Hồ Chí Minh, với sự hỗ trợ của khoa học công nghệ, hệ thống giao thông thông minh của thành phố không chỉ phục vụ công tác quản lý, giám sát, đo, đếm, giúp điều hành giao thông hiệu quả hơn mà còn có thể làm cơ sở để dự báo công tác đầu tư ngắn hạn cũng như làm quy hoạch dài hạn phát triển hệ thống giao thông đô thị.
 |
| Nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo tại Trường Đại học Quốc tế miền Đông (tỉnh Bình Dương). |
Ở lĩnh vực y tế, Bệnh viện Nhân dân 115 và Bệnh viện Gia An 115 đã triển khai phần mềm AI chuyên dụng trong chẩn đoán đột quỵ, mở ra cơ hội cứu sống và giảm nguy cơ khuyết tật cho bệnh nhân. Bệnh viện Ung bướu TP Hồ Chí Minh là một trong 3 bệnh viện (cùng với Bệnh viện K và Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ) được Bộ Y tế chọn thử nghiệm phần mềm AI “IBM Watson for Oncology” của IBM trong tư vấn và hỗ trợ bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị tiên tiến và hiệu quả cho bệnh nhân ung thư…
Tuy nhiên, các địa phương nhận định, AI chỉ đang giai đoạn ứng dụng, để có thể làm chủ và phát triển lâu dài, AI cần hệ sinh thái đồng bộ, chú trọng phát triển đội ngũ nhân lực sử dụng. Khu vực Đông Nam Bộ có lợi thế lớn với nhiều chuyên gia về khoa học kỹ thuật giỏi, lượng nhân lực chất lượng cao dồi dào, số lượng doanh nghiệp lớn chiếm tỷ lệ cao… Đây là những điều kiện tốt để xây dựng hệ sinh thái AI, đưa AI vào sản xuất và cuộc sống. Theo các chuyên gia, xây dựng được hệ sinh thái AI để thúc đẩy nghiên cứu, sáng tạo và ứng dụng chính là cái lõi của đô thị thông minh. Hệ sinh thái AI các địa phương đang hướng đến phải tự “nuôi dưỡng” được, đào tạo nhân lực tại chỗ, có cơ sở nghiên cứu giải quyết nhiệm vụ, cung cấp giải pháp thương mại hóa ngay tại địa phương, phục vụ người dân và chính quyền. Đó là sự xoay vòng, đầu tư vào con người, doanh nghiệp để mang lại nguồn thu cho doanh nghiệp và địa phương. Trong đó, trường đại học vừa đóng vai trò một yếu tố cấu thành cốt lõi, vừa là một nhà cung cấp nguồn nguyên liệu cho các lĩnh vực còn lại để hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, thu hút đầu tư có giá trị gia tăng cao, từng bước lan tỏa, tạo tiền đề cho sản xuất công nghệ cao trong tương lai.
Tại Trường Đại học Quốc tế miền Đông (Bình Dương), “nhập môn khởi nghiệp” là môn học bắt buộc ở Khoa Quản trị kinh doanh và Khoa Kỹ thuật. Bên cạnh đó, trường đã xây dựng và thành lập “vườn ươm doanh nghiệp” với tầm nhìn thúc đẩy tư duy khởi nghiệp và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp trong khu vực, qua đó đóng góp giá trị mới cho cộng đồng và nền kinh tế quốc gia. Tương tự, Trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh), môn "trí tuệ nhân tạo" là bắt buộc chung cho tất cả sinh viên của mọi ngành, chuyên ngành. Trong đó, khoảng 30-35% sinh viên học tiếp và nghiên cứu chuyên sâu về AI. Trường cũng đầu tư cho việc phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, có uy tín trong lĩnh vực AI, đồng thời từng bước triển khai các nội dung đào tạo về AI cho những học sinh xuất sắc, đặc biệt là tại các trường THPT chuyên của thành phố.
PGS, TS Vũ Hải Quân, Phó giám đốc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đề xuất về đào tạo nguồn nhân lực AI, cần xây dựng nền tảng liên kết 3 nhà, gồm: Nhà trường, nhà tuyển dụng và nhà nước. Trong đó, nhà trường tập trung phát triển hạ tầng, đội ngũ chuyên gia, quan hệ hợp tác trong và ngoài nước, tăng chỉ tiêu đào tạo. Nhà tuyển dụng mở rộng chế độ ưu đãi, mở kênh đối thoại, đầu tư vào giáo dục AI. Nhà nước sẽ định hướng chiến lược, chỉ tiêu, hoạch định chính sách, hành lang pháp lý, hỗ trợ ngân sách để phát triển AI.
Trong 9 dự án vừa được cấp phép đầu tư vào Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh (SHTP), có 6 dự án nghiên cứu và phát triển thuộc các lĩnh vực công nghệ thông tin, cơ khí chính xác tự động hóa, công nghệ sinh học, năng lượng mới và vật liệu mới có hàm lượng công nghệ cao... Theo Ban quản lý SHTP, 6 dự án này được bố trí vào khu không gian khoa học với hạ tầng hoàn chỉnh, đủ điều kiện để nhà đầu tư tiến hành xây dựng ngay. Điều này cũng nằm trong chiến lược phát triển SHTP với 3 giai đoạn, gồm: Giai đoạn khởi nghiệp (2002-2010), giai đoạn định hình (2011-2020), giai đoạn tăng tốc sáng tạo công nghệ cao (sau 2020). SHTP sẽ tập trung đầu tư mạnh cho hoạt động nghiên cứu và phát triển trong thời gian tới nhằm góp phần xây dựng thành công khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía đông thành phố. Sắp tới, TP Hồ Chí Minh sẽ thành lập ban chỉ đạo về AI nằm trong ban chỉ đạo về đô thị thông minh, là tín hiệu tích cực cho sự phát triển của hệ sinh thái AI.
Theo ông Lâm Nguyễn Hải Long, Giám đốc Công ty TNHH MTV Phát triển Công viên phần mềm Quang Trung, thành công của việc nghiên cứu, ứng dụng AI phụ thuộc nhiều vào sự liên kết 3 mũi nhọn: Nghiên cứu đào tạo, làm chủ công nghệ, đổi mới-sáng tạo và khởi nghiệp. Các địa phương cần đưa ra chiến lược về AI sớm, xác định AI là một trong các công nghệ đột phá, mũi nhọn cần triển khai nghiên cứu nhằm quy tụ nhân lực và nguồn lực vào một số ứng dụng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế-xã hội, có chính sách nhằm ưu tiên các doanh nghiệp công nghệ dựa trên AI, xem AI như là một trong những điều kiện của mỗi dự án hay một điều kiện khuyến khích khi tham gia đấu thầu các dự án công nghệ có sử dụng nguồn ngân sách nhà nước.